قطعیت ریشه در احتمال

در اولین سفر جسورانه‌ام به برخی از شهرهای ایران، خاطرم هست در ایستگاه اتوبوسی واقع در روبروی پارک هفتم‌تیر واقع در یزد نشسته بودم و به تاب‌بازی کردن‌های کودکی خیره شده بودم که در قطعیت تمام حالت پاهای خود را با هر بار رفت و برگشتِ تاب (روشی برای گرفتن بیشترین شتاب ممکن) تغییر می‌داد.

با خودم اندیشیدم که چه چیزی باعث این بلند‌ پروازی در او شده با وجود تعدد احتمال‌های ممکن آسیب، که می‌توانست برای او وجود داشته باشد؟ احتمال آسیب‌های مدیدی که زندگی‌های بی‌شماری تا‌کنون آن را از سر‌گذراندند، چه بسیار کودکانی که خالق حوادثی گاها ناگوار با تاب‌بازی کردن‌های خود بودند.

جواب آن را تنها توهم قطعیت می‌دانم، تمام لحظات زندگی ما در قطعیت ریشه در احتمال قرار‌دارد، هیچ یک از ما نمی‌تواند به قطع بیان کننده پیش‌بینی خود از روزی که به عنوان فردا قرار است از سرگذراند باشد. تمام برنامه‌ریزی و پیش‌بینی‌های کوتاه و بلند‌مدت ما چیزی جز توهم‌های محدود شناختی‌مان نیست.

اما جوانب مثبت این توهم در چه نهفته است؟ در آغاز کردن و ادامه دادن‌هایمان برای رسیدن به مقاصد بلند پروازانه‌ای که گاها برای زندگی‌های خود انتخاب می‌کنیم. با این توهم است که روزمان را بی‌هیچ نگرانی آغاز می‌کنیم و عمرمان را به فرداها واگذار می‌کنیم، این توهم است که جسارت سعی در شتاب گرفتن تاب و یا بند‌بازی بر روی برج‌های دوقلوی نیویورک در ارتفاع ۴۰۰ متری از سطح زمین (Philippe Petit)، شروع به ساختن شرکتی به ارزش 2.5 تریلیون دلار (Apple) از دل یک گاراژ را به ما می‌دهد، توهمی که جابه‌جا کننده رکوردها و خالق بزرگ‌ترین کشفیات، رویدادها، سازه‌ها، افراد و باورها است، باورهایی که در قطعیت بنا می‌شود، قطعیتی با تکرار محدود، در تمامیت احتمال.

توهمی که به ما می‌گوید روزت را قرار است بدون هیچ سوختنی با نوشیدن چای همراه با صبحانه، جاگذاشتن سوییچ خودرو در منزل، هوای بارانی نیازمند کارواش مجدد، تصادفی در حین رسیدن به محل کار، اختلال در کار با خرابی کامپیوتر، ارسال ایمیل اشتباه به کارفرما و گوش کردن به جمله تو با این گفته‌ات از این شرکت اخراجی، رمز کارت بانکی را در هنگام خرید فراموش کردن، نسوختن غذا با ساعت‌ها مطالعه کردن و هزاران رخداد محتمل دیگر به شب برسانی، پیش بینی‌های همه روزه که با اشتباه درآمدن هر یک از آن‌ها هیچ وقت دلسرد نمی‌شویم و باز هم برای فرداهایمان باهمین توهم مجددا پیش بینی می‌کنیم و فردای خود را در هنگام خواب آنگونه که باید تصور می‌کنیم.

توهم قطعیت همواره در تمام لحظات عمرمان کنارمان است پس نیازی نیست در هر لحظه با دنبال قطعیت بی‌توهم باشیم، تنها کافی است قطعیت را در وجودت احساس کنی همین دلیلی است تا آغازگر روزت باشی، روزت را آغاز کن و به سوی رویاهایت گام بردار.

پی‌نوشت: “عدم قطعیت تنها قطعیتی است که وجود دارد و دانستن اینکه چگونه با ناامنی زندگی کنید تنها امنیت است.”

نقل قولی از ریاضیدان آمریکایی و استاد دانشگاه تمپل، جان آلن پائولوس.